Network marketing’e adım atan herkesin ilk merak ettiği konulardan biri, kazancın nasıl oluştuğudur. Çünkü bu iş modeli, klasik maaş sisteminden çok daha farklı bir yapıya dayanır. Her şirket kendi kazanç planını geliştirse de sektör genelinde kullanılan ana modeller benzerdir. On yılı aşkın süredir sahada ekip kuran, farklı şirketlerin planlarını inceleyen ve yüzlerce kişinin gelir grafiğini analiz eden biri olarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim: Kazanç planını anlamadan bu işe başlamak, sözleşmeyi okumadan imza atmaya benzer.
Bu rehberde hem network marketing dünyasında en sık kullanılan kazanç modellerini, hem de farklı çalışma tempolarına göre gerçekçi kazanç örneklerini teknik ama anlaşılır bir dille anlatacağım. Amacım seni “şu şirket harika, hemen gir” diye ikna etmek değil; kazancın mantığını görmeni ve kendi hedefini bilinçli belirlemeni sağlamak.
Network Marketing’de Kazanç Nasıl Oluşur?
Önce temel resmi netleştirelim. Network marketing’de gelir, üç ana kaynaktan oluşur:
- Kişisel satış kârı: Ürünü alım fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark. Bazı şirketlerde buna “tavsiye kârı” da denir.
- Ekip cirosu komisyonu: Senin ve ekibinin oluşturduğu toplam hacim üzerinden ödenen primler.
- Liderlik ve bonus gelirleri: Belirli hacim, seviye veya unvana ulaştığında verilen ekstra bonuslar, ödüller, seyahatler.
Kısacası bu modelde “maaş” yoktur, performans bazlı ticaret geliri vardır. Bu yüzden aynı şirkette, aynı plana bağlı çalışan iki kişiden biri asgari ücretin altında, diğeri üst düzey yönetici kadar kazanabiliyor. Farkı yaratan şey tempo, yetkinlik ve istikrar üçlüsüdür.
Temel Kazanç Planları: Binary, Unilevel, Matrix, Breakaway
Şirket isimleri, ürün kategorileri, sunumları farklı olabilir; ama kazanç planı tarafında tablo çoğunlukla şu dört model etrafında döner:
- Binary Plan: İki bacaklı, denge odaklı sistem.
- Unilevel Plan: Genişliği sınırsız, derinliği belirli seviyeye kadar ödeyen sistem.
- Matrix Plan: Genişlik ve derinliğin sınırlandığı, sabit tablolu sistem.
- Breakaway Plan: Liderlik seviyesinde “ayrışma” ve bağımsız lider örgütleri oluşturan model.
Senin verdiğin iskeleti, sahadaki gözlemlerimle birleştirerek bu planların mantığını birlikte açalım.
Binary Sistemin Detaylı Yapısı
Binary sistemi, adından da anlaşılacağı üzere iki bacak üzerine kurulu bir yapıya sahiptir: sağ bacak ve sol bacak. Sen organizasyonunu bu iki kola yerleştirirsin, şirket de genellikle daha zayıf olan bacağın hacmine göre sana prim öder.
Örneğin bir haftalık hacmi düşünelim:
- Sağ bacak: 10.000 puan
- Sol bacak: 6.000 puan
Bu tabloda çoğu planda prim, 6.000 puan üzerinden hesaplanır. Bu nedenle binary planlarda “denge” kelimesini çok sık duyarsın.
Binary’in güçlü yanları:
- Üst organizasyondan aşağıya doğru gelen “spillover” ile, yeni başlayanlar bile belli bir süre sonra kendi altında büyüme görebilir.
- Takım çalışmasını doğal olarak teşvik eder; çünkü herkes kendi altında bir yapı oluşmasını ister.
- Doğru yönetildiğinde, hacim hızla yükseldiği için primler de çarpan etkisi ile büyüyebilir.
Zorlayıcı yanları ise şunlardır:
- Bir bacak çok hızlı, diğeri zayıf giderse moral bozulabilir; kişi “boş bacak” baskısı hisseder.
- Ekibin dengeli inşa edilmesi için planlama gerekir; rastgele yerleştirme uzun vadede sorun çıkarabilir.
- Pasif ekiplerde spillover beklentisi oluşur, bu da yanlış bir “yatarak kazanma” algısına yol açabilir.
Özetle binary, ekip çalışmasını seven, planlı hareket eden, denge yönetimini ciddiye alan kişiler için güçlü bir modeldir.
Unilevel Planın Artıları ve Eksileri
Unilevel sistemi, network marketing’in en sade kazanç modellerinden biridir. Her distribütör, istediği kadar kişiyi doğrudan ilk seviyesine ekleyebilir ve genişliği sınırsız bir yapı elde eder. Derinlik ise çoğu şirkette 5–7 seviye ile sınırlandırılır.
Avantajları:
- Plan basittir; “ilk seviye, ikinci seviye, üçüncü seviye” mantığını herkes kolayca anlar.
- Şeffaftır; kimden ne kadar kazandığını sistem ekranından net görebilirsin.
- Müşteri odaklı çalışmak isteyenler için idealdir; geniş bir referans ağı üzerinden düzenli ciro oluşturabilirsin.
Dezavantajları:
- Genişlik ön planda olduğu için “az insanla çok iş yapma” hayali pek işlemez; ilk seviyede gerçekten aktif bir grup gerekir.
- Kapalı, küçük çevreye sahip olanlar için başlangıçta yavaş ilerleyebilir.
- Liderlikten gelen büyük patlamalar yerine, daha lineer ve düzenli bir büyüme eğrisi sunar.
Unilevel plan, “ben düzenli çalışırım, satış yaparım, müşteri oluştururum, süreçleri takip ederim” diyen; yani ticari ve profesyonel bakabilen kişiler için uzun vadede çok sağlıklı bir modeldir.
Matrix Plan Nasıl İşler?
Matrix plan, satranç tahtası gibi sabit bir yapıya sahiptir. Örneğin 3×7 veya 4×5 gibi modellerle karşılaşabilirsin. Burada ilk rakam genişliği, ikinci rakam derinliği ifade eder.
3×7 bir matrikste:
- Birinci seviyende en fazla 3 kişi olabilir.
- Toplam 7 seviye derinliğe kadar ödeme alırsın.
Bu sistemin dikkat çekici tarafı, kapasitenin sınırlandırılmış olmasıdır. Bu sınır, üstten gelen spillover’u güçlendirir ve bazı kişiler için “pasif büyüme” hissi verir.
Matrix’in avantajları:
- Ekibin belli bir düzende yayılmasını sağlar, kaotik örgütlenmenin önüne geçer.
- Organizasyon içinde “herkesin bir yeri” olduğu hissini verir; bu da adalet duygusunu besler.
- Planı doğru kullanan liderler, ekiplerine daha net pozisyon ve yerleşim stratejisi sunabilir.
Dezavantajları:
- Çok hızlı ve geniş sponsor olanlar, genişlik sınırı nedeniyle potansiyellerinin altında gelir elde ettiklerini düşünebilir.
- Yerleşim yanlış yapıldığında, uzun vadede bazı kollar zayıf kalabilir.
Matrix, daha çok “düzen, sınır, eşit dağılım” seven şirketler ve ekipler için tercih edilen bir modeldir.
Breakaway Modelinin Mantığı
Breakaway modeli, network marketing’in en eski ve köklü planlarından biridir. Mantık şudur: Belirli hacme ve lidere ulaşan kişiler, ana organizasyondan “breakaway” (ayrışma) yaparak bağımsız bir lider birimi hâline gelir.
Güçlü tarafları:
- Liderlik becerisini ciddi şekilde ödüllendirir.
- Gerçekten büyük organizasyon kurabilen kişiler için çok yüksek gelir potansiyeli sunar.
- Şirket içinde “lider yetiştirme” kültürünü destekler.
Zorlayıcı tarafları:
- Kazanç planı yeni başlayanlar için karmaşık gelebilir.
- Lider ayrışmaları ekip içi dinamikleri doğru yönetilmezse duygusal sorunlara yol açabilir.
Özetle Breakaway, büyük resim görebilen, strateji kurabilen, organizasyon yönetimini seven insanlar için yüksek potansiyelli ama disiplin gerektiren bir modeldir.
Hangi Plan Kimler İçin Daha Uygun?
| Profil | Daha Uygun Plan | Neden? |
|---|---|---|
| Sosyal, geniş çevre, güçlü iletişim | Unilevel / Binary | Hem genişliği hem ekip çalışmasını kullanabilir. |
| Düzen, sistem, “herkesin yeri belli olsun” diyen | Matrix | Sabit yapı, sınırlandırılmış genişlik ve derinlik sunar. |
| Liderlik yönü güçlü, stratejik bakan | Breakaway | Lider yetiştirmeye dayalı, yüksek tavanlı gelir modeli. |
| Ürün ve müşteri odaklı çalışan | Unilevel | Geniş müşteri tabanı üzerinden istikrarlı gelir sağlar. |
Gerçekçi Kazanç Örnekleri: Çalışma Hızına Göre Senaryolar
Şimdi gelelim en çok merak edilen kısma: “Bu iş ne kadar kazandırır?”
Burada vereceğim örnekler; hype, abartı veya “bir gecede zengin olursun” hikâyeleri değil. Farklı şirketlerde, farklı kazanç planlarında gözlemlediğim ortalama tablolardır. Rakamlar şirketten şirkete değişir, ama mantık aynıdır.
Senaryo 1: Yavaş Tempo (Haftada 3–4 Saat)
- Odak: Ürün deneyimi, yakın çevre, ilk satışlar.
- 1. Ay: 2–3 müşteri, 1 ekip arkadaşı.
- 3. Ay: 8–12 düzenli müşteri, 2–3 aktif ekip üyesi.
- 6. Ay: Küçük ama istikrarlı bir müşteri grubu.
Olası aylık kazanç aralığı: 3.000 – 6.000 TL
(Bazı şirketlerde bu daha az veya fazla olabilir; ürün fiyatlarına, prim yüzdelerine ve ülke şartlarına bağlıdır.)
Senaryo 2: Orta Tempo (Günde 1 Saat)
- Odak: Hem satış hem ekip kurma.
- 1. Ay: 5–6 müşteri, 3–4 ekip arkadaşı.
- 3. Ay: 20–30 müşteri, 6–10 ekip üyesi.
- 6. Ay: 10–20 kişilik aktif çekirdek takım.
Olası aylık kazanç aralığı: 7.000 – 20.000 TL
Senaryo 3: Hızlı Tempo (Günde 2–3 Saat)
- Odak: Liderlik, eğitim, geniş organizasyon.
- 1. Ay: 10+ müşteri, 5–8 ekip arkadaşı.
- 3. Ay: 40–60 müşteri, 15–25 ekip üyesi.
- 6. Ay: 30–60 kişilik organizasyon, içinden 3–5 lider adayı.
- 12. Ay: Birkaç alt lider birimiyle bölgesel organizasyon.
Olası aylık kazanç aralığı: 25.000 – 80.000 TL ve üzeri
(Bu noktada şirket, ülke, kur, hacim ve liderlik seviyeleri çok belirleyici olur.)
3 Aylık, 6 Aylık ve 12 Aylık Kazanç Modellemeleri
İlk 3 Ay: Temel Oluşturma Dönemi
| Ay | Hedef | Makuldür Diyebileceğimiz Kazanç |
|---|---|---|
| 1. Ay | Ürün tanımak, ilk satışlar, ekibe giriş | 1.500 – 5.000 TL |
| 2. Ay | Müşteri sayısını artırmak, ilk ekip hacmi | 3.000 – 8.000 TL |
| 3. Ay | Rutin oluşturmak, kazancı stabil görmek | 5.000 – 12.000 TL |
6 Ay: İlk Liderlik Sinyalleri
Orta tempoda, günde 1 saatlik düzenli çalışmayla 6. ayda:
- Toplam 20–30 müşteri,
- 10–15 kişilik ekip,
- İlk liderlik bonusları
Olası aylık kazanç: 7.000 – 20.000 TL bandı
12 Ay: Organizasyonun Olgunlaşma Dönemi
Disiplinli ve sistemli çalışan biri, 12 ay sonunda:
- 40–60 kişilik organizasyon,
- 5–10 aktif lider adayı,
- Hem ürün hem ekip gelirlerinden oluşan karma bir gelir modeli
Olası aylık kazanç: 25.000 – 80.000 TL+ (şirkete, ülkeye ve kur yapısına bağlı)
Ürün Odaklı Kazanç vs Ekip Odaklı Kazanç
Network marketing’de kazanç sadece “ekip kurmak” değildir; özellikle son yıllarda birçok şirket müşteri odaklı gelir modelini güçlendirdi.
| Model | Özellik | Kime Uygun? |
|---|---|---|
| Ürün Odaklı | Satış ve müşteri sadakati üzerinden gelir | Satış becerisi güçlü, danışman tipler |
| Ekip Odaklı | Organizasyon hacminden gelir | Liderlik ve eğitim yönü güçlü kişiler |
| Hibrit Model | Hem satış hem ekip kazancı | Genel networker profili |
Benim saha gözlemim şu: En kalıcı gelir, ürün ve ekip kazancının dengeli olduğu hibrit modelde ortaya çıkıyor. Sadece ürün odaklı gidenler, belli bir seviyeden sonra tıkanabiliyor; sadece ekip odaklı gidenler ise müşteri tarafını ihmal ettikleri için organizasyonlarında dalgalanma yaşayabiliyor.
Neden Aynı Planda Farklı İnsanlar Farklı Kazanıyor?
Aynı şirkette, aynı ürünlerle, aynı dönemde başlayan iki kişiden biri neden birkaç ayda ciddi gelir seviyesine gelirken diğeri daha düşük seviyede kalıyor? Bunu “şans” diye açıklamak kolay, ama gerçek daha teknik.
Farkı yaratan başlıca unsurlar:
- Çalışma disiplini ve günlük ritim: Her gün 1 saat çalışan ile haftada 1 gün çalışan aynı grafiği çizmez.
- Sosyal sermaye: Çevrenin genişliği kadar, ilişkilerin derinliği de belirleyicidir.
- Eğitim düzeyi: Ürün, sistem ve sunum bilgisi arttıkça dönüşüm oranları yükselir.
- Duygusal dayanıklılık: Ret, eleştiri ve gecikmiş sonuçlara katlanabilenler daha uzun süre oyunda kalır.
- Takip ve organizasyon becerisi: Sadece sunum yapmak değil, takip etmek ve sisteme sokmak önemlidir.
- Lider ve sistem desteği: Sağlam bir eğitim ve mentorluk sistemi, bireysel çabayı katlar.
Bu yüzden network marketing’de kazancı değerlendirirken “sistem iyi mi, kötü mü?” sorusundan önce, “bu sistem içinde nasıl bir çalışma modeli sergilenmiş?” sorusunu sormak çok daha sağlıklıdır.
Network Marketing Ne Kadar Kazandırır?
Tek bir rakam söylemek, bu işin doğasına aykırı olur. Ama şu cümleyi gönül rahatlığıyla kurabilirim:
Network marketing; doğru şirket, doğru kazanç planı ve doğru çalışma modeliyle, ek gelir seviyesinden ciddi profesyonel gelirlere kadar geniş bir yelpazede kazanç üretebilen esnek bir ticaret modelidir.
Ne mucizevi bir zenginlik makinesidir, ne de “kimsenin kazanamadığı” bir hayal satma sistemi. Gerçek tablo; planı anlamak, tempoyu seçmek ve istikrarlı kalmaktan geçer. Eğer bu rehberi okurken kendi çalışma stilini, hedeflerini ve mevcut zamanını dürüstçe analiz edersen, network marketing’in senin için ne kadar kazandırabileceğini çok daha net görebilirsin.
