Network marketing’e adım atan herkesin ilk merak ettiği konulardan biri, kazancın nasıl oluştuğudur. Çünkü bu iş modeli, klasik maaş sisteminden çok daha farklı bir yapıya dayanır. Her şirket kendi kazanç planını geliştirse de sektör genelinde kullanılan ana modeller benzerdir.
Bu modelleri anlamak, hem yeni başlayanların işin mantığını çözmesini hem de hangi sistemin kendi çalışma tarzına uygun olduğunu görmesini sağlar. Bu rehberde, network marketing dünyasında en sık kullanılan kazanç planlarını sade, örneklerle zenginleştirilmiş ve anlaşılır bir dille ele alıyoruz.
Binary Sistemin Detaylı Yapısı
Binary sistemi, adından da anlaşılacağı üzere iki bacak üzerine kurulu bir yapıya sahiptir. Bir sağ, bir sol organizasyon şeklinde ilerler ve kişi kendi ekiplerini bu iki kola yerleştirerek büyüme sağlar. Bu sistemin temel mantığı, denge üzerine kuruludur. Örneğin, sağ bacağınız çok hızlı büyürken sol bacağınız daha yavaş ilerliyorsa kazancınız yavaş bacağın üzerinden hesaplanır. Bu nedenle ekipler arası denge önemlidir.
Binary sistemin en güçlü yanı, takım ruhunu doğal olarak desteklemesidir. Çünkü herkes kendi altındaki ekiplerin büyümesinden dolaylı olarak fayda elde eder. Yeni başlayan biri, üst organizasyonun yerleştirdiği kişilerin oluşturduğu “spillover” ile daha hızlı büyüme fırsatı yakalayabilir. Ancak bunun tek başına başarı garantisi olmadığını bilmek gerekir; çünkü sistem yine aktif çalışmayı ve iki bacağın dengeli ilerlemesini ister.
Diğer taraftan Binary sistem, hızlı büyüme potansiyeli olan gruplar için oldukça motive edicidir. Fakat sürekli dengesizlik yaşayan ekipler için zaman zaman performans baskısı oluşturabilir. Dolayısıyla bu model, hem disiplinli çalışma hem de takım koordinasyonu gerektirir.
Unilevel Planın Artıları ve Eksileri
Unilevel sistemi, en sade network marketing kazanç modellerinden biridir. Her distribütör, istediği kadar kişiyi birinci seviyesine ekleyebilir ve genişliği sınırsız bir yapı elde eder. Derinlik genellikle şirket politikalarına göre sınırlıdır; örneğin 5–7 seviye üzerinden kazanç elde edilebilir. Bu yapı, özellikle düzenli satış ve müşteri odaklı çalışmak isteyenler için oldukça uygundur.
Unilevel’in en büyük avantajı şeffaflıktır. Hangi seviyeden ne kadar kazanç geldiği nettir, karmaşık matematiksel formüller içermez. Yeni başlayan bir kişi bile kısa sürede planı anlayabilir. Bu nedenle birçok klasik network marketing şirketi Unilevel’i tercih eder.
Ancak planın genişlik odaklı olması, bazı kişiler için dezavantaj olabilir. Çünkü herkesin ilk seviyesinde çok sayıda aktif kişi bulunması gerekir. Ekip derinliği zamanla oluşsa da genişlik her zaman temel kriterdir. Yani bu model, “çok kişi konuşur, geniş ekip kurarım” diyenlere daha uygundur; kapalı ve küçük çevresi olanlar için daha zorlayıcı olabilir.
Matrix Plan Nasıl İşler?
Matrix plan, satranç tahtası gibi sabit bir yapıya sahiptir. Örneğin 3×7 veya 4×5 gibi modellerle karşılaşabilirsiniz. İlk rakam genişliği, ikinci rakam derinliği ifade eder. Yani 3×7 sistemde, her distribütörün birinci seviyesinde en fazla üç kişi bulunabilir. Daha fazlası alt seviyelere yerleşir.
Matrix’in en dikkat çekici yönü, sınırlandırılmış kapasitedir. Bu durum, bazı kişiler için dezavantaj gibi görünse de aslında ekipler arasında daha adil bir büyüme modeli oluşturur. Çünkü herkesin yeri sınırlıdır ve spillover etkisi çok daha belirgindir. Özellikle pasif yapıdaki kişiler bu modelden daha fazla fayda görebilir.
Fakat sınırlı genişlik, çok hızlı sponsor olan kişilerin hareket alanını kısıtlayabilir. Bu nedenle Matrix, daha çok takım uyumuna ve eşit dağılıma önem veren şirketlerde tercih edilir. Sistemin anlaşılması kolay olsa da uzun vadede planlamayı doğru yapmak kritiktir.
Breakaway Modelinin Mantığı
Breakaway modeli, klasik network marketing’in en eski kazanç planlarından biridir. Mantık, belirli bir liderlik seviyesine ulaşan kişinin ana organizasyondan ayrılıp bağımsız bir “lider organizasyonu” oluşturmasıdır. Bu duruma “breakaway” denir.
Bu planın en büyük avantajı, gerçek liderlik yeteneği olan kişileri ödüllendirmesidir. Çünkü belirli hacme ulaşan her lider kendi başına yeni bir birim haline gelir ve yüksek prim oranlarına sahip olur. Bu yönüyle Breakaway modeli, lider yetiştirmeye odaklanan ekipler için güçlü bir motivasyondur.
Ancak yeni başlayanlar için karmaşık gelebilir. Çünkü kazanç hesaplaması çok seviyeli yapıya dayanır ve liderlerin ayrılması bazı durumlarda motivasyon dengesini etkileyebilir. Dolayısıyla bu model, tecrübeli ekiplerin bulunduğu yapılarda daha verimli çalışır.
Hangi Plan Kimler İçin Daha Uygun?
Binary sistemi, hızlı büyüyen ve takım çalışmasını seven kişiler için oldukça uygundur. Unilevel sistemi ise sade, ürün ve müşteri odaklı bir çalışma tarzı olanlar için ideal bir modeldir. Matrix ise sabit düzen seven, ekip içinde eşit dağılım görmek isteyenler için daha cazip olabilir. Breakaway modeli ise liderlik yönü güçlü ve büyük organizasyon yönetmek isteyenlere avantaj sağlar.
Burada önemli olan, hangi sistemi seçerseniz seçin çalışma tarzınızla uyumlu olmasıdır. Çünkü uygun bir plan, motivasyonu artırır ve işinizi daha kolay yönetmenizi sağlar.
Yeni Başlayanın En Kolay Anlayacağı Sistem
Yeni başlayan bir kişi için en anlaşılır sistem Unilevel’dir. Hem mekanizması basittir hem de gelir dağılımı nettir. Ayrıca eğitim süreci daha hızlı ilerler. Binary sistemi de başlangıç için uygun olabilir; ancak denge konusu bazı kişiler için ilk etapta zorlayıcı olabilir. Matrix ve Breakaway modelleri ise daha çok orta ve ileri seviye analiz gerektirir.
Sık Sorulan Sorular
